Aan het einde van het jaar hoor je mensen vaak zeggen: “Het jaar vloog voorbij! Op naar een nieuw jaar.” Toch geldt dat niet voor iedereen. Als een naaste is overleden, kan het voelen alsof het jaar voorbij is gekropen. Het afscheid voelt nog vers en de eerste momenten alleen staan voor de deur. Begrip voor deze situatie vanuit de omgeving is erg belangrijk. Hoe ga je als buitenstaander om met rouw en hoe bied je steun?
Een luisterend oor
Als Agnes nadenkt over hoe je als buitenstaander van betekenis kunt zijn voor je familielid, vriend, collega of buurvrouw die rouwt, dan denkt ze als eerste aan het blijven noemen van de naam. “Ik vind het belangrijk om stil te staan bij de naam van de overledene”, zegt Agnes. “Wees niet bang dat je de nabestaande opnieuw verdrietig maakt door de naam te benoemen. Je laat hiermee juist weten dat je de overledene niet vergeten bent en dat je begrip hebt voor de situatie van de nabestaande.”
Door de naam van de overledene te blijven noemen, biedt je steun. Je bent een luisterend oor. “Luisteren naar het verhaal van de persoon die het verlies meemaakt, is vaak al voldoende. Oprecht luisteren; je hoeft zelf niet veel te zeggen”, vertelt Agnes. “Het zijn niet je antwoorden die het meest helpen. Wat helpt is het blijven luisteren, drie maanden na het verlies, maar ook na vijf jaar is een luisterend oor prettig.”
Een klein gebaar
Naast het noemen van de naam van de overledene, kun je gezamenlijke herinneringen ophalen of met een handgebaar laten weten dat je er voor diegene bent. Martin vertelt: “Een klein gebaar is vaak al voldoende. Je laat zien dat je begrijpt wat er nu in het leven van de ander speelt. Wij raden aan om het gesprek over het gemis niet uit de weg te gaan. Als de nabestaande geen behoefte heeft aan een gesprek hierover, dan zal hij of zij dat benoemen. Jouw eerste stap kan drempelverlagend werken. Wellicht dat jouw collega of familielid op een gegeven moment zelf het gesprek aan wil of durft te gaan.”
Rouw op lange termijn
Een overlijden dat ‘vorig jaar’ is gebeurd, voelt voor veel nabestaanden nog steeds als de dag van gister. “Direct na het overlijden krijgt een nabestaande veel aandacht”, vertelt Martin. “Vervolgens gaat de omgeving weer verder met hun leven, terwijl de nabestaande achter blijf met een groot gemis. De feestdagen, de geboortedag of sterfdag komen voorbij en worden ook ná het eerste jaar nog gevoeld. Het verlies voelt dan vaak pas heel definitief.” Agnes sluit af: “Rouwen is geen gebeurtenis, maar een proces. Rouwen is keihard werken. Zo’n ingrijpende gebeurtenis kan iemand veranderen, doordat er een leegte is ontstaan waaraan opnieuw invulling moet worden gegeven. Een tip is om de belangrijke momenten in je agenda te zetten, zodat je de jaren die volgen nog een appje of kaartje kunt sturen. Ook dat is een klein gebaar.”
